Bekentenissen, zich verbergen of pronken? - Onderzoek naar moraliteit bij jonge kinderen
Brenda M.S. da Silva en collega's hebben de „Moral Emotions Questionnaire” (MEQ) ontworpen en gevalideerd om drie belangrijke morele emoties bij kleuters te identificeren — waarmee schuld, schaamte en trots op de jongste leeftijd afzonderlijk kunnen worden gemeten.
Morele emoties (zoals trots, schuld en schaamte) ontstaan wanneer mensen zich beoordeeld voelen of verwachten door anderen beoordeeld te worden. Ze worden ook wel 'zelfbewuste' emoties genoemd, omdat ze vereisen dat je de normen en waarden kent van de sociale omgeving waarin je leeft, maar ook het vermogen om jezelf te evalueren. Dit betekent dat men moet erkennen of ze iets „goed” of „slecht” hebben gedaan in het licht van deze normen en waarden. En als ze het eenmaal herkennen, heeft het uiten van morele emoties door middel van gedrag (of dat nu via lichaamstaal, daden of woorden is) een belangrijke sociale functie. Als je bijvoorbeeld een regel overtreedt en schuld of schaamte toont, kun je makkelijker vergeven worden. Omgekeerd zal het tonen van trots wanneer je iets geweldigs bereikt, je helpen om bevestiging te krijgen! Om een lang verhaal kort te maken: morele emoties helpen je om je als verantwoordelijke burger in je gemeenschap of samenleving te gedragen.
Morele emoties kunnen alleen worden verworven in de context van de sociale omgeving van een kind, waar ze deze kennis impliciet moeten oppikken — bijvoorbeeld door feedback te geven of door te observeren hoe anderen morele emoties en het bijbehorende gedrag vertonen. Maar niet iedereen ontwikkelt morele emoties op dezelfde manier en tegelijkertijd tijdens de kindertijd. Ze laat leren of ze in mindere mate ervaren, kan in verband worden gebracht met gedrag zoals pesten, agressie, delinquentie of psychopathie op latere leeftijd.
Om dergelijke negatieve uitkomsten te voorkomen, is het belangrijk dat we beter begrijpen hoe morele emoties zich op jonge leeftijd ontwikkelen. Idealiter willen we op een zo jong mogelijke leeftijd beginnen om dit te onderzoeken. Maar hoe weet je of een driejarige zich schuldig voelt omdat hij een koekje heeft gestolen?
Om dit aan te pakken, hebben Brenda M.S. da Silva en collega's de Moral Emotions Questionnaire (MEQ) ontworpen, een vragenlijst voor ouders en verzorgers die op betrouwbare wijze onderscheid kan maken tussen schaamte, schuld en trots bij zeer jonge kinderen. Elke emotie wordt weergegeven door middel van een reeks items die verwijzen naar waarneembaar gedrag. Bijvoorbeeld: „Mijn kind verstopt zich wanneer hij/zij iets verkeerd heeft gedaan” (schaamte), „Als mijn kind iets doet wat hij/zij niet mag doen, probeert hij/zij dat goed te maken (bijvoorbeeld sorry zeggen)” (schuldgevoel) en „Mijn kind wil dat ik kom kijken wanneer hij/zij iets moeilijks heeft bereikt” (trots). De MEQ is gevalideerd in een onderzoek met verzorgers van 377 kinderen tussen 2,5 en 6,5 jaar oud, waarbij hen werd gevraagd te beoordelen in hoeverre elk item het gedrag van hun kind vertegenwoordigde. Een grote stap om te onderzoeken hoe morele emoties zich in de loop van de tijd ontwikkelen bij verschillende groepen kinderen, en hoe individuele verschillen daarbij een rol spelen: we kunnen kinderen die risico lopen begrijpen en hen in een vroeg stadium ondersteuning bieden.
Nieuwsgierig? Lees de volledige publicatie hier.
